Προορισμοί

Δυτικά στο τέλος του κεντρικού πεζόδρομου της πόλης συναντάμε το νεοκλασικό ξενοδοχείο Άρνη, που έκτισε Γάλλος αρχιτέκτονας το 1920 και διέθετε θολωτό τρούλο.^[17] Σύμφωνα με άλλες πηγές, το ξενοδοχείο οικοδομήθηκε το 1921 από τον πολιτικό Κωνσταντίνο Τερτίπη.^[18] Η οδός Βάλβη που οδηγεί στην αγορά είναι ο μοναδικός δρόμος της πόλης που διατηρεί το χρώμα της παλαιάς Καρδίτσας. Ονοματοδετήθηκε προς τιμήν του πρωθυπουργού Ζηνοβίου Βάλβη (1800-1872).

Σε κεντρικό σημείο της πόλης δίπλα στην πλατεία Πλαστήρα βρίσκεται το άλσος του Παυσιλύπου, το όνομα του οποίου προέρχεται από το γεγονός ότι ο περίπατος σ' αυτό οδηγεί σε "παύση της λύπης". Ο τότε Δήμαρχος Βάιος Τζέλλας με συντονισμένες ενέργειες πέτυχε τη δωρεά από τον Δήμαρχο Αθηναίων Στρατηγό Παυσανία Κατσώτα, των τεσσάρων αγαλμάτων (τριών Μουσών και μίας Χάριτος) που παρατηρείς στην κεντρική πλατεία: Θάλεια, Αγλαΐα, Ερατώ και Κλειώ μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν πάνω σε πέτρινα βάθρα στο αριστερό τμήμα του Παυσίλυπου.^[19] Δίπλα στο πάρκο συναντάμε το Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου του 19ου αιώνα (από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα). Κοσμείται με τοιχογραφίες του γνωστού Καρδιτσιώτη ζωγράφου Δημητρίου Γιολδάση. Μπαίνοντας στο Ναό κρέμεται η «άστοχη γερμανική βόμβα», που δεν έσκασε ποτέ προστατεύοντας σαν από θαύμα τον υπέροχο τρούλο του Ναού. Μέσα στο ναό υπάρχει περίτεχνο εικονοστάσι αφιερωμένο στον Άγιο Σεραφείμ (επίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου), που είναι και ο πολιούχος. Βόρεια της μητρόπολης σε μικρή απόσταση, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής (περιοχή Καμινάδων) από το 1842, σύμφωνα και με επιγραφή στο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στο τέλος του κεντρικού πεζόδρομου, φεύγοντας από το Παυσίλυπο, βρίσκεται η κεντρική πλατεία, χαρακτηριστικό της οποίας είναι το κτίριο της Τραπέζης Πίστεως, το παλαιό "Πάλλας", εξαιρετικό νεοκλασικό, που χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και λειτούργησε ως το πρώτο ξενοδοχείο της πόλεως με το όνομα η Ωραία Ελλάς κι έπειτα ως κινηματογράφος. Σημείο αναφοράς είναι το Σιντριβάνι, που είναι πρόσφατο στολίδι για την πλατεία (της γλύπτριας Νέλλας Γκόλλαντα) και απεικονίζει στις άκρες του τους αστερισμούς σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Τοπόσημα της πόλεως σήμερα, είναι τα ακόλουθα:

• Παυσίλυπο. Το πάρκο, έκτασης 50 στρεμμάτων, σχεδιάστηκε το 1901 από το μηχανικό Γ. Φώσκολο. Αρχικά τα δένδρα κάλυπταν το τμήμα βόρεια του σημερινού πεζοδρόμου Τερτίπη, ενώ το νότιο (πλατεία Πλαστήρα), καταλάμβανε ο ανθώνας, με το κομψό λευκό καφενεδάκι. Πανεμορφο καταπράσινο πάρκο ιδανικό για βόλτα και περπάτημα. Το Παυσίλυπο ήταν το πρώτο αστικό κοινόχρηστο πράσινο που απέκτησε η Καρδίτσα, είκοσι μόλις χρόνια μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος. Η δημιουργία του πάρκου, έκτασης 165 στρεμμάτων, σε σχέδια του μηχανικού Γ. Φώσκολου, ήταν πρωτοβουλία του δημάρχου Στέργιου Λάππα, ο οποίος συνέδεσε το όνομά του και με άλλα έργα υποδομής, όπως το δίκτυο ύδρευσης, τα δημοτικά λουτρά, την κεντρική πλατεία και τη δημοτική αγορά. Ονομάστηκε «Παυσίλυπον… διότι αληθώς και τας οδύνας και την θλίψιν διασκεδάζει και την λύπην παύει εκ του αέρος του καθαρίου και δροσερού και εκ του ζύθου του πινομένου αφθόνως και εκ των ασμάτων του πάνυ ευστόμου φωνογράφου». Αρχικά τα δένδρα κάλυπταν το τμήμα βόρεια του σημερινού πεζοδρόμου Τερτίπη, ενώ το νότιο τμήμα (πλατεία Πλαστήρα) καταλάμβανε ο ανθόκηπος, με το κομψό λευκό καφενεδάκι με τα δύο κιόσκια, εικόνα που συναντάμε σε πολλές καρτ ποστάλ του Μεσοπολέμου. Στο χώρο αυτό φιλοξενούνταν μέχρι το ’40 όλα τα καλλιτεχνικά γεγονότα της πόλης: από τις συναυλίες της Φιλαρμονικής και τις κινηματογραφικές προβολές μέχρι τις παραστάσεις του θεάτρου και του καραγκιόζη. Το πάρκο συνδέθηκε με σημαντικά γεγονότα της πνευματικής και οικονομικής ζωής, όπως οι γιορτές των Ανθεστηρίων, που αναβίωσαν το 1931 με πρωτοβουλία της Λαϊκής Βιβλιοθήκης «Η Αθηνά», και η Πρώτη Πανθεσσαλική Έκθεση Εθνικών Προϊόντων, το 1935. Στη δεκαετία του ’30, τμήμα του πάρκου κατέλαβαν το 3ο δημοτικό σχολείο και το πολυϊατρείο, το οποίο μετά τους σεισμούς του 1954 στέγασε προσωρινά το δημαρχείο. Το σημερινό αναψυκτήριο κτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 50, όταν ο ανθόκηπος μετατράπηκε σε ασφαλτοστρωμένη πλατεία. Την ίδια εποχή τοποθετήθηκαν η προτομή του πρωθυπουργού Ν. Πλαστήρα και τέσσερα αγάλματα μουσών που μεταφέρθηκαν από την πλατεία Ομονοίας των Αθηνών, τα οποία σήμερα βρίσκονται στην κεντρική πλατεία. Η ανάπλαση του Παυσιλύπου, στη δεκαετία του ’90, βασίστηκε σε μελέτη βραβευμένη σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1984 και είχε στόχο τη μετατροπή του σε σύγχρονο, αστικό πάρκο.
• Ανδριάντας Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο ορειχάλκινος έφιππος ανδριάντας του μεγάλου ήρωα του 1821, Γεωργίου Καραϊσκάκη, είναι ο μεγαλύτερος έφιππος ανδριάντας στην Ελλάδα. Φιλοτεχνήθηκε από την γλύπτρια Νικολίτσα-Λητώ Λεοντή, κόρη του γνωστού γλύπτη Ευστάθιου Λεοντή, μετά από πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που ξεκίνησε το 2010, με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Καρδίτσας Δομήνικου Βερίλλη και συγχρηματοδότηση του Δήμου μας, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, της ΠΕΔ Θεσσαλίας και της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλιώτιδας και Φαναριοφερσάλων. Τοποθετήθηκε στην κεντρική πλατεία της πόλης το 2017. Το γλυπτό παριστάνει τον ήρωα στην τελευταία μάχη της ζωής του και εκφράζει με μεγάλη πιστότητα την ένταση και την αγωνία του αλόγου, αλλά και την αποφασιστικότητα του ίδιου του ήρωα να πολεμήσει τον εχθρό, αν και ήδη ήταν βαριά άρρωστος. Το βλέμμα του δείχνει ότι ήδη έχει περάσει στην απέναντι όχθη του Αχέροντα, αλλά η ψυχή του υποστηρίζει ως την τελευταία στιγμή τον αγώνα όλης του της ζωής. Ο εξοπλισμός του αλόγου, τα ρούχα του ήρωα και η αρματωσιά του φιλοτεχνήθηκαν με περισσή λεπτομέρεια, αποδίδοντας τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η γλύπτρια από βιβλία, πίνακες ζωγραφικής και άλλες ιστορικές πηγές.
• Δικαστικό Μέγαρο. Ακριβώς δίπλα από το επισκοπικό μέγαρο, θεμελιώθηκε το 1934 από τον Καρδιτσιώτη υπουργό Δικαιοσύνης Σπύρο Ταλιαδούρο. Το κτήριο είναι μονοώροφο, πλατυμέτωπο, σχήματος Π. Η λιτή πρόσοψη μοιράζεται συμμετρικά με το υπερυψωμένο κεντρικό τμήμα της εισόδου και με επιβλητικό πρόπυλο. Επίστεψη με ακροκέραμα στα θυρώματα και επίχρισμα που μιμείται ισοδομική τοιχοποία είναι τα μόνα, νεοκλασσικής έμπνευσης, διακοσμητικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία. Το έργο χρηματοδοτήθηκε προπολεμικά με τη γνωστή έκτακτη φορολογία του «μεγαρόσημου» από το ειδικό ταμείο ανεγέρσεως δικαστικών μεγάρων και φυλακών, όπως και σε αρκετές άλλες ελληνικές πόλεις. Λόγω της συγκυρίας του πολέμου, το κτήριο ολοκληρώθηκε το 1954, αφού πρώτα λειτούργησαν οι φυλακές από το 1948.
• Μητροπολιτικό Μέγαρο. Πλησίον των Δικαστηρίων, το μητροπολιτικό μέγαρο στεγάζεται στην επιβλητική οικία του βουλευτή και μεγαλοκτηματία Δημήτρη Μαλλιόπουλου. Το 1924 αγοράστηκε από την Ι.Μ. Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων με πρωτοβουλία του δραστήριου μητροπολίτου Ιεζεκιήλ για να μετατραπεί σε επισκοπικό μέγαρο, διατηρώντας το νεοκλασσικό ύφος του. Την ίδια εποχή, προσετέθη νέα πτέρυγα στα δυτικά. Η νέα προσθήκη, στα τέλη της δεκαετίας του '60, στέγασε προσωρινώς τη συλλογή εικόνων και εκκλησιαστικών κειμηλίων της Μητροπόλεως.Τμήμα της εκτίθεται σήμερα στις αίθουσες υποδοχής του πρόσφατα αναστυλωμένου μεγάρου (1996).
• Ανδριάντας Νικολάου Πλαστήρα
  . Ο μπρούτζινος έφιππος ανδριάντας βρίσκεται στον άλλοτε ανθώνα του Παυσιλύπου, στην ομώνυμη πλατεία. Είναι έργο του γνωστού γλύπτη Στέλιου Τριάντη (1986-1987). Ο Νικόλαος Πλαστήρας (1883-1953) παριστάνεται ευθυτενής, υπερμεγέθης και επιβλητικός, με στρατιωτική περιβολή και με γυμνό σπαθί, επάνω σε βραχώδες ψηλό βάθρο. Το γλυπτό στήθηκε με πρωτοβουλία της Ένωσης Επιστημόνων Νομού Καρδίτσας.
• Ξενοδοχείο Άρνη. Δυτικά στο τέλος του κεντρικού πεζοδρόμου, συναντάμε το νεοκλασσικό ξενοδοχείο Άρνη. Το μεγαλοπρεπές νεοκλασικό διώροφο μέγαρο με τον χαρακτηριστικό τρούλο κτίστηκε το 1921 από τον πολιτικό και επιχειρηματία Κωνσταντίνο Τερτίπη. Πρόκειται για μεγαλοπρεπές νεοκλασικό διώροφο μέγαρο, με εκλεκτικιστικές επιρροές. Κτίστηκε το 1921 από τον πολιτικό και επιχειρηματία, Κωνσταντίνο Τερτίπη. Το ονόμασε «Άρνη» προς τιμήν του αδερφού του, Δημητρίου, ο οποίος το 1878 έδωσε νικηφόρα μάχη κατά των Τούρκων στην περιοχή της προϊστορικής «Άρνης», στον σημερινό Πύργο Κιερίου. Τη στέψη του κτηρίου κοσμούσε περίτεχνος τρούλος, ο οποίος κατέρρευσε με τους σεισμούς του ’54. Η προσπάθεια να αποκατασταθεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90 απέτυχε αισθητικά και ο τρούλος αντικαταστάθηκε με κεραμοσκεπή. Το κτήριο στέγαζε στους δύο ορόφους πολυτελές ξενοδοχείο, «πληρούν όλους τους όρους υγιεινής και ευπρεπείας», ενώ στο ισόγειο υπήρχε αίθουσα θεάτρου-κινηματογράφου, δεξιώσεων και καφεζυθοπωλείο. Ο ιδιοκτήτης ασχολήθηκε προσωπικά με την αισθητική τής όψης, τη διαρρύθμιση του κτηρίου, καθώς και με λεπτομέρειες, όπως το σχήμα της σκηνής και τα έπιπλα, τα οποία παραγγέλθηκαν από το εξωτερικό. Λίγους μήνες μετά το θάνατο του εμπνευστή της, στις αρχές του 1925, την εκμετάλλευση ανέλαβε μετοχική εταιρεία, η οποία διαρρύθμισε το συνεχόμενο ισόγειο κτήριο σε «αίθουσα ντάσιγκ», προοριζόμενη αποκλειστικά για χορευτικές συγκεντρώσεις, ενώ κατασκεύασε και όροφο για χαρτοπαικτική λέσχη, σύμφωνα με τα ήθη διασκέδασης του Μεσοπολέμου. Ως τα τέλη της δεκαετίας του ’40 το γωνιακό καφενείο της «Άρνης», εκτός από διανοούμενους και καλλιτέχνες, φιλοξενούσε ακόμη προπλάσματα γλυπτών και σχέδια έργων ζωγραφικής, τα οποία εκτίθονταν στην κρίση του κοινού πριν πάρουν τη θέση τους σε δημόσιους χώρους της πόλης, όπως π.χ. οι οκτώ μεγάλες πολυπρόσωπες συνθέσεις που φιλοτέχνησε ο Δ. Γιολδάσης για το ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Το 1943 το κτήριο επιτάχθηκε από τις δυνάμεις κατοχής και αμέσως μετά από τις αντιστασιακές οργανώσεις. Από το ’50 η «Άρνη» άρχισε να παραδίδεται στη φθορά του χρόνου. Τo 2005 το κτήριο ανακαινίστηκε πλήρως από τον Καρδιτσιώτη επιχειρηματία Απ. Αλεξόπουλο, για να μετατραπεί σε ξενοδοχείο πρώτης κατηγορίας, αποτελώντας περιουσία του «Ιδρύματος Υποτροφιών Απ. Αλεξόπουλος».
• Δημοτική Αγορά. Νότια της κεντρικής πλατείας σε μικρή απόσταση βρίσκεται το εντυπωσιακό κτίριο της Δημοτικής Αγοράς, ίσως το μοναδικό εναπομένον κτίριο αρχιτεκτονικού στυλ γνωστού ως "Μοντέρνο Κίνημα" βασισμένου στην Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο. Έχει τετράγωνη κάτοψη και αποτελείται από τέσσερα ανεξάρτητα τμήματα σε σχήμα Γ, στα οποία εδράζεται ο μεταλλικός σκελετός της στέγης. Λειτουργεί ως χώρος πολιτισμού (όπου γίνονται εκθέσεις και παρουσιάσεις), ψυχαγωγίας, αλλά και ως εμπορικό κέντρο. Στη Δημοτική Αγορά μπορείτε να φτάσετε από το τα Δικαστήρια ή τον κεντρικό πεζόδρομο, περπατώντας όλη την οδό Βάλβη, έως το τέλος της.
• Πάλλας. Στο ισόγειο του κτηρίου στεγάζεται σήμερα η Alpha Bank. Κτίστηκε στις παραμονές του πολέμου, στη θέση του ιστορικού ξενοδοχείου «Η ωραία Ελλάς», διατηρώντας τη διάταξη της χαρακτηριστικής πεσσοστοιχίας. Το «Πάλλας» ήταν μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες ο σημαντικότερος χώρος θεαμάτων και ψυχαγωγίας της πόλης, με αίθουσες κινηματογράφου, θεάτρου, καφενείο και μπαρ-εστιατόριο πολυτελείας. Το ξενοδοχείο «Η ωραία Ελλάς» υπήρξε το παλαιότερο και το μοναδικό ξενοδοχείο της πόλης μέχρι τις αρχές του Μεσοπολέμου. Εκεί φιλοξενήθηκαν και από το μπαλκόνι του μίλησαν όλες οι πολιτικές προσωπικότητες που πέρασαν από την Καρδίτσα. Το «Μεγάλο καφενείο» στο ισόγειο, ήταν σημείο αναφοράς της κοινωνικής ζωής μέχρι τη δεκαετία του ‘80. Οι δύο όροφοι του κτηρίου παραμένουν σήμερα αναξιοποίητοι.
• Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής Καμινάδων. Είναι ο παλαιότερος ναός της Καρδίτσας. Κτίστηκε το 1842, αμέσως μετά τις πρώτες οθωμανικές μεταρρυθμίσεις. Είναι ο πρώτος ναός της Καρδίτσας. Κτίστηκε το 1842, σύμφωνα με λιθανάγλυφη επιγραφή στη ΝΔ εξωτερική γωνία, αμέσως μετά τις οθωμανικές μεταρρυθμίσεις. Η άδεια για την ανέγερσή του δόθηκε από την Πύλη με ενέργειες του ηπειρώτη Κωνσταντίνου ή Αναγνώστη Λάππα, ο οποίος είχε εγκατασταθεί μαζί με τα αδέρφια του στη συνοικία των Καμινάδων γύρω στο 1836. Οι Καμινάδες αποτελούσαν ξεχωριστή κοινότητα στα βορειοανατολικά όρια της πόλης, καθώς την εποχή αυτή δεν είχε ιδρυθεί ακόμη η χριστιανική συνοικία της πόλης, το Βαρούσι. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική, χτισμένη με ντόπιο ασβεστόλιθο από ηπειρώτες μαστόρους, των οποίων η «συντροφιά» έχτισε και άλλους ναούς στην περιοχή. Εξωτερικά είναι λιτός και αυστηρός, με ελάχιστα μονόλοβα και δίλοβα στενά ανοίγματα και λίγους λιθανάγλυφους σταυρούς και ρόδακες. Η κόγχη του ιερού διασπάται από τυφλά τόξα, με εντοιχισμένα εφυαλωμένα πιάτα και λιθανάγλυφες παραστάσεις γεωμετρικών μοτίβων, πτηνών, φυτών και αστρικών συμβόλων. Το κωδωνοστάσιο κατασκευάστηκε μετά το 1881, ενώ ο προθάλαμος είναι σύγχρονη προσθήκη. Ο ναός έχει γυναικωνίτη με καφασωτά θωράκια και είναι κατάγραφος εσωτερικά. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο χρονολογείται το 1846, σύμφωνα με επιγραφή στην Ωραία Πύλη. Αγιογραφήθηκε το 1853, «εξόδοις και δαπάναις του ιερού παγκαρίου», με την επίβλεψη των επιτρόπων Κ. Δημητρακώνη και Κ. Μαρκούτη. Οι λαϊκότροπες τοιχογραφίες είναι έργα Σαμαριναίων ζωγράφων και ακολουθούν καθιερωμένα εικονογραφικά πρότυπα. Από τις φορητές εικόνες ξεχωρίζουν ο Χριστός Μέγας Αρχιερέας (1898), στο Δεσποτικό Θρόνο, έργο του Εμμ. Ασημάκη και η Παναγία (1911), στο δεξί προσκυνητάρι, αφιέρωμα της αδελφότητας του Αγίου Όρους. Ο ναός συνδέθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο της σύγχρονης θεσσαλικής ιστορίας: το αγροτικό ζήτημα. Στον περίβολό του πραγματοποιούνταν οι συνελεύσεις του πρώτου αγροτικού συλλόγου στη Θεσσαλία, του Πεδινού Συνδέσμου, με πρωτεργάτη τον Δ. Μπούσδρα.
• Δημαρχείο. Στη θέση του υπήρχαν τα δημοτικά λουτρά -τα πρώτα σε θεσσαλική πόλη- από το 1901. Το νεοκλασικό ισόγειο κτήριο με την αψιδωτή είσοδο κατεδαφίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60 με σκοπό να ανεγερθεί στο δημοτικό οικόπεδο κτήριο αυτόνομου νομικού προσώπου με την επωνυμία «πνευματικόν και παραγωγικόν κέντρον Καρδίτσης». Με βάση την αρχική μελέτη, θα στεγάζονταν σ’ αυτό αίθουσα για διαλέξεις και προβολές, βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο –η Λαϊκή Βιβλιοθήκη «Η Αθηνά» διέθετε περισσότερους από 10.000 τόμους-, πινακοθήκη-μουσείο, μόνιμη γεωργική έκθεση και σχολή τεχνικής, γεωργικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. Η ανάγκη στέγασης των δημοτικών υπηρεσιών, οι οποίες μέχρι τότε φιλοξενούνταν σε ενοικιασμένα οικήματα και μετά τους σεισμούς του 1954 στο πολυϊατρείο του Παυσιλύπου, οδήγησαν στην τροποποίηση του καταστατικού το 1969 και στην εγκατάσταση του δημαρχείου στο κτήριο, το οποίο ήταν και το πρώτο της πόλης που διέθετε ανελκυστήρα.
• Παλαιό Γυμνάσιο. Πρόκειται για το μοναδικό δημόσιο κτήριο που σώζεται από τον 19ο αιώνα στην πόλη. Βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Ιεζεκιήλ και 18ης Αυγούστου, στο άλλοτε οθωμανικό κέντρο της Καρδίτσας. Κτίστηκε από το δήμο το 1889, στα θεμέλια του οθωμανικού νοσοκομείου. Στο προαύλιό του σωζόταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’30 το «τσαρσί τζαμί» (= τζαμί της αγοράς). Επιτύμβιες στήλες από το νεκροταφείο του τζαμιού αποκαλύφθηκαν κατά τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του γυμνασίου στη δεκαετία του ’50.Το κτήριο αποτελείται από λιθόκτιστο ημιυπόγειο και τουβλόκτιστο υπερυψωμένο ισόγειο, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους. Η όψη του είναι λιτή, με κόγχες εκατέρωθεν της εισόδου και μεγάλα ορθογώνια παράθυρα. Το εσωτερικό του ισογείου είναι διαρρυθμισμένο με κεντρικό διάδρομο και αίθουσες περιμετρικά. Η ανατολική πτέρυγα με τους έξεργους γωνιόλιθους, καθώς και το διπλό κλιμακοστάσιο της εισόδου με την αψιδωτή επίστεψη προστέθηκαν στη δεκαετία του ’30. Ο 20πλασιασμός του αριθμού των μαθητών στο πρώτο μισό του αιώνα οδήγησε στην ίδρυση δεύτερου γυμνασίου το 1953, καθώς και στη μεταστέγαση του Α’ γυμνασίου αρρένων το 1962 σε νέο κτήριο, απέναντι από το Παυσίλυπο. Στο κτήριο του γυμνασίου στεγάστηκε ως τα τέλη της δεκαετίας του ’70 το γυμνάσιο θηλέων και από τότε ως σήμερα το 14ο δημοτικό και το εσπερινό γυμνάσιο. Η ιστορία του γυμνασίου αποτέλεσε διαχρονικά σημαντικό κομμάτι της πνευματικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της πόλης. Από τις αίθουσές του πέρασαν καταξιωμένοι καθηγητές, όπως οι Λ. Βαμπούλης, Ν. Νικολάου, Στ. Σερμπέτης, Δ. Γιολδάσης κ.ά., καθώς και μαθητές, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε προσωπ ικότητες πανελλήνιας εμβέλειας στο χώρο της εκκλησίας, της πολιτικής, της επιστήμης και της τέχνης, όπως οι Ν. Πλαστήρας, αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, Απ. Κουτσοκώστας, Γ. Βαλταδώρος κ.ά...
• Εθνική Τράπεζα (πέτρινο). Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Καραϊσκάκη & Υψηλάντους, στο κεντρικότερο σημείο της πόλης. Κτίστηκε το 1910 και είναι από τα αξιολογότερα δείγματα δημοσίων κτηρίων των αρχών του 20ου αιώνα που σώζονται μέχρι σήμερα. Ανήκε στον δικηγόρο και πολιτικό Κίμωνα Βελλίνη. Το υποκατάστημα της Ε.Τ.Ε. στην Καρδίτσα, το οποίο βρισκόταν ανέκαθεν στην ίδια θέση, ήταν γ’ τάξης και ιδρύθηκε στις 28 Μαρτίου 1898, δύο μήνες πριν την οριστική αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, τα οποία είχαν καταλάβει την πόλη μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Το διώροφο πετρόκτιστο κτήριο, «κομψόν και μεγαλοπρεπές», έχει νεοκλασικές επιρροές και ιδιαίτερα επιμελημένη κατασκευή. Η βάση του - από σειρές καμπύλα επεξεργασμένων λίθων - φέρει παραστάδες και γωνίες από λαξευτούς ορθογώνιους λίθους και ενδιάμεσα τμήματα από εξαγωνικούς. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του είναι τα μονολιθικά μαρμάρινα φουρούσια, τα σιδερένια κιγκλιδώματα και οι καπνοδόχοι της σκεπής. Το ισόγειο, με την ευρύχωρη κεντρική σάλα, χρησίμευε ως χώρος τραπεζικών συναλλαγών και ο όροφος ως κατοικία του διευθυντή, με ξεχωριστή είσοδο.

Το κτήριο διατηρεί την αρχική λειτουργία του και μετά την κατασκευή του καταστήματος της Ε.Τ.Ε. στην κεντρική πλατεία της πόλης.  

• Οικία Γεροντοπούλου (Οθωμανικό κονάκι). Βρίσκεται στο ΝΔ τμήμα της πόλης, κοντά στη διασταύρωση των οδών Δ. Λάππα & Σαρανταπόρου, στα όρια της άλλοτε συνοικίας «Καρατζά μαχαλά». Είναι το μοναδικό σωζόμενο διώροφο κτήριο από την εποχή της τουρκοκρατίας. Στις αρχές του 20ου αιώνα σώζονταν περίπου 10 οικίες πλούσιων Οθωμανών (κονάκια) σε διάφορες συνοικίες της πόλης. Ήταν διώροφες ή τριώροφες, με περιτοιχισμένες αυλές, αθέατες στο εσωτερικό και ξεχώριζαν από τις πολυάριθμες ισόγειες οικίες των φτωχών και μεσαίων στρωμάτων. Η τοιχοποιία τους από ξύλινο σκελετό και ωμές πλίνθους, ενισχυμένη με οριζόντιες ξυλοδεσιές και επιχρισμένη και στις δύο όψεις, εδραζόταν σε λίθινο θεμέλιο. Τα εσωτερικά χωρίσματα και το ταβάνι ήταν από τσατμά. Το κονάκι που σώζεται κτίστηκε το 1861, σύμφωνα με λιθανάγλυφο στο υπέρθυρο, στο οποίο εικονίζεται τζαμί με μιναρέ. Ανήκε στον Οθωμανό κτηματία Χασάν Χουλιάρα. Το 1890 αγοράστηκε από Οθωμανή αντί 130 περίπου οθωμανικών λιρών και το 1899 από την οικογένεια του σημερινού ιδιοκτήτη. Έχει χαρακτηριστική τοξωτή είσοδο, αξονικά τοποθετημένη στην ανατολική πρόσοψη και εξώστη. Δεν αποκλείεται ο ενιαίος χώρος κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του ορόφου να ήταν αρχικά ανοιχτός, σχηματίζοντας χαγιάτι. Στα νότια σωζόταν μέχρι πρόσφατα πρόσκτισμα με σαχνισί, τοιχογραφημένο εξωτερικά με παραστάσεις αγρίων ζώων. Το κονάκι διέθετε 10 βοηθητικούς χώρους (ντάμια, αχυρώνες, μαγειρείο), χτισμένους σε μια έκταση 15 στρεμμάτων, η οποία χρησίμευε ως καπνότοπος, εικόνα πολύ συνηθισμένη για την αραιοκατοικημένη οθωμανική Καρδίτσα. Στο τυφλό ισόγειο υπήρχαν αποθηκευτικοί χώροι και φαρδύς διάδρομος με σκάλα που οδηγούσε στα τρία μεγάλα δωμάτια του ορόφου.

Παρά τη φθορά του χρόνου και τις επεμβάσεις που δέχτηκε σε διάφορες εποχές (ανοίγματα στο ισόγειο, προσθήκη δυτικά, εσωτερικά χωρίσματα κ.λπ.), το κτήριο εξακολουθεί να αποπνέει την αίσθηση του οθωμανικού παρελθόντος.  

• Προτομή Γεωργίου Καραϊσκάκη. Η μαρμάρινη προτομή του ήρωα της επανάστασης του 1821, Γεωργίου Καραϊσκάκη, έργο του Αθηναίου γλύπτη, Ν. Γεωργαντή, στήθηκε με ενέργειες του μητροπολίτη Ιεζεκιήλ το Σεπτέμβριο του 1936. Ο Ιεζεκιήλ κατάφερε μάλιστα να εξασφαλίσει τα χρήματα για την κατασκευή του από ξεχασμένο ποσό, το οποίο είχε συγκεντρωθεί με έρανο 50 χρόνια πριν και είχε κατατεθεί στην ΕΤΕ για το σκοπό αυτό, με πρωτοβουλία του γιου του ήρωα, Σπυρίδωνα, τότε βουλευτή Καρδίτσας. Ο Γ. Καραϊσκάκης, υπασπιστής του Αλή πασά και αργότερα αρχηγός του αρματολικίου των Αγράφων και στρατάρχης της Ρούμελης, γεννήθηκε στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας το 1780 και έπεσε στη μάχη του Φαλήρου το 1827. Υπήρξε μια από τις πιο εξέχουσες φυσιογνωμίες του αγώνα της ανεξαρτησίας.
• Μύλος Κολέτσου. Πρόκειται για τον δεύτερο παλαιότερο ατμόμυλο της πόλης (1899), ιδιοκτησίας αρχικά των Αφών Χρηστίδη, οι οποίοι διατηρούσαν στον ίδιο χώρο και μηχανουργείο. Το 1910 ο μύλος πέρασε στον Λεωνίδα Καλή και ως το 1915 στους Λ. Καλή- Μ. Κολέτσο. Το 1936 μετατράπηκε σε κυλινδρόμυλο. Το συγκρότημα αποτελείται από κτήρια τεσσάρων χρονολογικών φάσεων, Ο μύλος επεκτάθηκε και εκσυγχρονίστηκε ριζικά υπό τη διεύθυνση των Αθ. & Κων/νου Μ. Κολέτσου στη δεκαετία του ’50, όταν στον αρχικό πυρήνα των κτισμάτων (μύλος, αποθήκες) προστέθηκαν λιθόκτιστη οικοδομή για την εγκατάσταση νέου πετρελαιοκινητήρα και πλυντηρίου-στεγνωτηρίου (1953) καθώς και πολυώροφο τουβλόκτιστο κτήριο για την τοποθέτηση νέων κυλίνδρων και ηλεκτροκινητήρων (1956). Λειτούργησε ως τo 2000.

Το συγκρότημα των κτηρίων παραμένει σήμερα αναξιοποίητο.  

• Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου. Ο ναός βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της πόλης, στην άλλοτε περιφερειακή συνοικία «Α-γιάς μαχαλά» (αγιάς = εξοχικός), η οποία έφτανε μέχρι το τσιφλίκι των Ματαραγγιωτάδων («Τσιφλικάκι»). Ο αρχικός ναός κτίστηκε το 1896 και ανακαινίστηκε το 1937, όπως και εκείνος της Αγίας Παρασκευής, ακολουθώντας την ισόρροπη πληθυσμιακή αύξηση των αντίστοιχων ενοριών. Η αγιογράφηση του τέμπλου, στις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πο- λέμου, ανατέθηκε επίσης από τον μητροπολίτη Ιεζεκιήλ στον διακεκριμένο ζωγράφο και προσωπικό του φίλο, Ν. Δόντα. Ο σημερινός ναός, στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο, θεμελιώθηκε το 1970 δίπλα στο παλιό κτίσμα, το οποίο κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του ’90. Αρκετές από τις παλιές φορητές εικόνες σώζονται και κοσμούν προσκυνητάρια στο νάρθηκα και στον κυρίως ναό, ενώ άλλες φυλάσσονται στο γυναικωνίτη.

 Επίσης, άλλα αξιοθέατα που μπορεί κανείς να παρατηρήσει είναι το Άγαλμα της Μάνας στην πλατεία Πλαστήρα, μπροστά απ' το Παυσίλυπο και το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στην ανατολική είσοδο της πόλεως.

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο. Κτίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στη θέση του παλιού νοσοκομείου, σε οικόπεδο που παραχώρησε ο Δήμος Καρδίτσας. Την ίδρυσή του επέβαλε ο σημαντικός και άγνωστος στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαιολογικός πλούτος του νομού. Η ανέγερση του κτηρίου, επιφάνειας 900 τ.μ., ξεκίνησε στη δεκαετία 1990 και ολοκληρώθηκε το 2001. Διαθέτει ειδικά διαρρυθμισμένο χώρο για τη μόνιμη έκθεση, εκδοτήριο, αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων, βιβλιοθήκη, εργαστήριο συντήρησης, αποθήκες και ευρύχωρο κήπο για εκδηλώσεις. Η έκθεση είναι δομημένη κατά χρονολογική σειρά από τα προϊστορικά έως την αρχή των ιστορικών χρόνων. Μέσα από κείμενα, φωτογραφίες και πλούσιο πρωτογενές υλικό προσεγγίζεται ο άνθρωπος με αναφορές στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο, στο εμπόριο, στην οικονομία, κά. Ξεχωριστές ενότητες είναι αφιερωμένες στις ταυτισμένες με δελφική επιγραφή αρχαίες πόλεις Κιέριον, Όρθη, Μητρόπολις, Γόμφοι και Αργιθέα, στο ναό του Απόλλωνα στο Μοσχάτο και στο ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς στη Φίλια.
• Το Λαογραφικό Μουσείο. Πολύ κοντά στον Μητροπολιτικό Ναό και δίπλα απ' το πάρκο Παυσίλυπο, βρίσκεται το τριώροφο κτίσμα του Λαογραφικού Μουσείου Λάμπρου και Ναυσικάς Σακελλαρίου, που φιλοξενεί προσωπικά αντικείμενα του Νικολάου Πλαστήρα, καραγκούνικες φορεσιές, κοσμήματα,εξαρτήματα παραδοσιακών στολών και μια αναπαράσταση της καρδιάς του Νικολάου Πλαστήρα (όταν πάτε κοντά στο γυαλί -που την προστατεύει- ακούγεται ο Πλαστήρας να μιλάει,από ένα μεγάφωνο που υπάρχει μέσα στην καρδιά).
• Το Πυροσβεστικό Μουσείο. Στεγάζεται σ' έναν μικρό χώρο, εντός της Δημοτικής Αγοράς της πόλης. Περιλαμβάνει στολές, εργαλεία των πυροσβεστών και άλλα εκθέματα που έχουν σχέση με την Πυροσβεστική.
• Το Αστυνομικό Μουσείο.
• Η Δημοτική Πινακοθήκη. Η Δημοτική Πινακοθήκη Καρδίτσας ιδρύθηκε το 1993. Από το 2002 στεγάζεται μόνιμα σε σύγχρονο τετραώροφο κτήριο, στη συμβολή των οδών Β. Τζέλλα & Βασιαρδάνη, απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Εκτός από αίθουσες μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, ο χώρος διαθέτει βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, εργαστήριο συντήρησης, αίθουσα εκδηλώσεων, πωλητήριο και εντευκτήριο. Αφορμή της ίδρυσης της Πινακοθήκης και πυρήνας της συλλογής της υπήρξε η δωρεά ολόκληρου σχεδόν του σωζόμενου έργου μιας γοητευτικής, πολύπλευρης, αν και σχεδόν άγνωστης, εικαστικής φυσιογνωμίας του Μεσοπολέμου, του Καρδιτσιώτη Γ. Βαλταδώρου (1897-1930). Σταθμό στη διαμόρφωσή της αποτέλεσε η σημαντική σε όγκο και ποιότητα δωρεά των έργων του γνωστού Καρδιτσιώτη ζωγράφου της γενιάς του ’30, Δ. Γιολδάση (1897-1993). Ακολούθησαν και άλλες, όπως του ζωγράφου και σκηνογράφου Κ. Παύλου («Πωλ», 1914-1962), του Γ. Γούλα (1919-), του Ν. Καυχίτσα (1931-2003), καθώς και αρκετών σύγχρονων, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν σχέση καταγωγής ή διαμονής με την Καρδίτσα ή τον ευρύτερο θεσσαλικό χώρο, ανάμεσά τους και δύο διεθνούς φήμης: των Πωλ Σουλικιά (Καναδάς) και Παντελή Σαμπαλιώτη (Γερμανία). Αντιπροσωπευτικά δείγματα του υλικού αυτού εκτίθενται στις δύο αίθουσες του πρώτου ορόφου, αφιερωμένες στους Δ. Γιολδάση και Γ. Βαλταδώρο. Τον τοπικό χαρακτήρα της συλλογής ήρθε να επαναπροσδιορίσει το 2002 μια μεγάλη και ενδιαφέρουσα δωρεά έργων σύγχρονης ελληνικής νεορεαλιστικής παραστατικής ζωγραφικής, από τον Καρδιτσιώτη συλλέκτη Απ. Κάρκα (Κανακάκης, Μπουλγουράς, Δαρζέντας, Αντωνόπουλος, Καραβούζης, Χρήστου, Παπαδοπεράκης κ.ά.). Η συλλογή αυτή εκτίθεται αυτόνομα στο ισόγειο. Η επιμέλεια ποικίλων περιοδικών εκθέσεων, ορισμένες από τις οποίες παρουσίαζαν τμηματικά τη συλλογή της Πινακοθήκης και η έκδοση καταλόγων και λευκωμάτων υπήρξαν από το ξεκίνημα πάγιες προτεραιότητές της. Στις δράσεις αυτές προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια η έκδοση εικαστικών ημερολογίων, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.ά..
• Το Μουσείο Λέσχης Φωτογραφίας και Κινηματογράφου Καρδίτσας (ΛΕΦΚΚ). Στο μουσείο φωτογραφίας, ο επισκέπτης θα μπορέσει να θαυμάσει φωτογραφικές μηχανές διαφόρων εποχών, καρτ ποστάλ της Καρδίτσας κατά τον 20ο αιώνα, ξύλινες μηχανές προβολής και αρνητικά όλων σχεδόν των τύπων, ενώ μπορεί να μάθει την εξέλιξη της τέχνης της φωτογραφίας & του κινηματογράφου από τα τέλη του 19ου αιώνα.